24 april 2013 – De Nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer, is van oordeel dat de politie Oost Nederland misbruik van haar bevoegdheden heeft gemaakt bij acties van preventief fouilleren langs de A2 bij Geldermalsen en op een camping in Kerkdriel. De gemeente Geldermalsen en het OM hebben geen oog gehad voor de waarborgen voor de burger. In beide gevallen was geen sprake van een veiligheidsrisico waarbij preventief fouilleren zou kunnen worden ingezet. Brenninkmeijer: ‘Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat uit opportunisme is geprobeerd om preventief fouilleren aan het reeds beschikbare arsenaal opsporings- en controlemogelijkheden toe te voegen.’
De ombudsman deed een onderzoek uit eigen beweging naar een grootschalige preventief fouilleeractie in de nacht van 25 op 26 oktober 2012 op twee locaties langs de A2 bij Geldermalsen. Ook onderzocht hij een preventief fouilleeractie op de camping ‘Maaszicht’ in Kerkdriel. De actie langs de A2 werd gerechtvaardigd onder verwijzing naar een groot aantal inbraken. En de actie in Kerkdriel had als achtergrond de politiemensen te beschermen bij hun zoekactie. Allebei geen reden waarvoor preventief fouilleren is toegestaan, want preventief fouilleren is gericht op openbare orde en niet op opsporen van strafbare feiten.
Gelet op wat in het voortraject van beide acties is gebeurd, komt het de ombudsman voor dat de burgemeester en de officier van justitie marionetten van de politie Oost Nederland (voorheen politiekorps Gelderland-Zuid) zijn geweest. Brenninkmeijer: ‘Ik ben bezorgd over het gemak waarmee de bestuurders en de officieren van justitie in beide gevallen aan de waarborgen voor de burger voorbij zijn gegaan.’ De Nationale ombudsman doet de aanbeveling om het middel preventief fouilleren niet meer in combinatie met andere controleacties in te zetten, dit om misbruik van het middel preventief fouilleren te voorkomen.
In een eerder rapport (2011/252) waarschuwden de Nationale ombudsman en de gemeentelijke ombudsmannen van Amsterdam en Rotterdam voor het gevaar dat preventief fouilleren oneigenlijk wordt gebruikt voor de opsporing van strafbare feiten.